আপুনি পেৰিপেটিক দৰ্শনৰ কথা শুনিছেনে? আপুনি পঢ়িছেনে বা কোনোবাই এই বিষয়ে কোৱা শুনিছেনে? নহয়? তেতিয়া এই লেখাটো পঢ়িব লাগিব! ইয়াত আপুনি শিকিব যে পেৰিপেটিক দৰ্শন হৈছে গ্ৰীক দাৰ্শনিক এৰিষ্টটলে সৃষ্টি কৰা এক শিক্ষাদান পদ্ধতি আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে “খোজ কৰি শিকোৱা”। প্ৰথমে অৱশ্যে আমি আপোনাক শব্দবোৰৰ অৰ্থ পঢ়িবলৈ কওঁ: “maieutic” আৰু “scholastic”, ই আপোনাক বিষয়টো ভালদৰে বুজিবলৈ সহায় কৰিব। শুভ পঢ়া!

“মাইউটিক্স”

jorisvo / 123RF

মাইউটিক্স শব্দটো গ্ৰীক দাৰ্শনিক চক্ৰেটিছৰ (৪৭০- ৪৬৯ খ্ৰীষ্টাব্দ) যাৰ অৰ্থ হৈছে “জন্ম দিয়া”, “জগতলৈ অহা”, বা আনকি, “যিটো কেন্দ্ৰত আছে”। ধাত্ৰীৰ পুত্ৰ হিচাপে চক্ৰেটিছে চাইছিল

যেতিয়া এগৰাকী মহিলাই সন্তান জন্ম দিছিল। পিছলৈ অধ্যাপক হোৱাৰ লগে লগে তেওঁ নিজৰ শ্ৰেণীত প্ৰসৱ পদ্ধতি প্ৰয়োগ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। তেওঁ কৈছিল যে “দৰ্শনে আমাক ওপৰত, মূৰেৰে সন্তান জন্ম দিবলৈ শিকাই”। এইদৰে পশ্চিমীয়া সভ্যতাৰ বাবে চক্ৰেটিছৰ অন্যতম উত্তৰাধিকাৰ হৈছে মাইউটিক্স।

“স্কোলাষ্টিকবাদ”

ইৰ’ছ এৰিকা / 123RF

স্কোলাষ্টিক হৈছে ক মধ্যযুগৰ দৰ্শনৰ এটা সময়ৰ ব্যাখ্যাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা শব্দ আৰু ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে "বিদ্যালয়"। এই সময়ছোৱাত জ্ঞানৰ ধাৰী হিচাপে গীৰ্জাই বিদ্যালয়, বিশ্ববিদ্যালয় নিৰ্মাণ কৰিছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল ইয়াৰ কৰ্মচাৰীসকলৰ বাবে পুৰোহিত প্ৰশিক্ষণ দিয়া। অৰ্থাৎ প্ৰাচীন যুগত যিদৰে বিদ্যালয়ৰ ধাৰণা হিচাপে বিদ্যালয়ৰ আৱিৰ্ভাৱ আছিল আৰু এতিয়া বিদ্যালয়ৰ আবিৰ্ভাৱ আছিল।চেন্ট থমাছ একুইনাছ (১২২৫-১২৭৪) তেওঁৰ অসাধাৰণ বুদ্ধিমত্তাৰ বাবেই হৈছে পাণ্ডিত্যবাদৰ মহান চিন্তাবিদ। এইদৰে স্কোলাষ্টিকবাদৰ কথা কওঁতে সদায় “ছুমা থিয়লজিকা”ৰ লেখকক মনত ৰাখিব লাগে।

আপুনিও ভাল পাব পাৰে

• আমি দৰ্শনক শুদ্ধভাৱে ব্যৱহাৰ কৰোনে? বুজি পোৱা!
• ৱালডৰ্ফ শিক্ষাবিজ্ঞান কি সেইটো বিচাৰি উলিয়াওক
• দাৰ্শনিক কোন আৰু তেওঁলোকে কি কৰে ? ইয়াত জানি লওক!

“পেৰিপেটিক দৰ্শন”

ভল’ডাইমাইৰ ট্ভেৰড’খলিব / 123RF

পেৰিপেটেটিক দৰ্শন শব্দটোৰ পৰাই আহিছে “পেৰিপাটো” যাৰ অৰ্থ হৈছে “খোজ কঢ়া শিকোৱা”। এই দৰ্শন এৰিষ্টটলে (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৮৪-৩২২) সৃষ্টি কৰিছিল, নিশ্চিতভাৱে প্লেটোৱে চক্ৰেটিক মাইউটিক্সৰ বিষয়ে কোৱা কথা শুনিছিল, যিদৰে চক্ৰেটিছে এথেন্সৰ যুৱক-যুৱতীসকলক চিন্তা কৰিবলৈ শিকাইছিল। তেতিয়াৰ পৰা এৰিষ্টটলে এই শব্দটোক “নিখুঁত” কৰি প্ৰাচীন গ্ৰীচৰ বাগিচা, পথাৰ, চৌহদৰ মাজেৰে খোজ কাঢ়ি যোৱাৰ সময়ত যুক্তি, পদাৰ্থ বিজ্ঞান, আধ্যাত্মিক বিজ্ঞানৰ বিষয়ে শিকোৱাৰ পদ্ধতি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। গতিকে পেৰিপেটিক দৰ্শন হৈছে এক পাঠদান পদ্ধতি, য’ত শিক্ষকে আগবাঢ়ি যায়, পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে, ছাত্ৰজনক বিভিন্ন বিষয়ৰ ওপৰত চিন্তা কৰিবলৈ নেতৃত্ব দিয়ে, যেনে মৃত্যু, পাপ, ৰাজনীতি, নৈতিকতা আদি।

যীচু খ্ৰীষ্টইও ব্যৱহাৰ কৰিছিল মানুহ আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলক শিকাবলৈ পেৰিপেটিক দৰ্শন। সুসমাচাৰক মথিৰ মতে (৪: ২৩), “তেতিয়া যীচুৱে গোটেই গালীললৈ গৈ ধৰ্মঘটত শিক্ষা দি প্ৰচাৰ কৰিলেৰাজ্যৰ শুভবাৰ্তা আৰু মানুহৰ মাজৰ প্ৰতিটো ৰোগ আৰু ৰোগ নিৰাময় কৰা।''

মধ্যযুগত গীৰ্জাই খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম প্ৰচাৰ আৰু জনগোষ্ঠী আৰু জাতিসমূহৰ মাজত ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক আৰু আধ্যাত্মিক শক্তি বৃদ্ধিৰ বাবেও পেৰিপেটিক দৰ্শন ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এই ক্ষেত্ৰত স্কোলাষ্টিকবাদে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল, বৈজ্ঞানিক আৰু জনপ্ৰিয় জ্ঞানক ওচৰলৈ লৈ গৈছিল।

সামগ্ৰীৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপকৰ পৰা বহু দূৰত, পদ্ধতিৰ ক্ষেত্ৰত অধিক ঘনিষ্ঠভাৱে, পেৰিপেটেটিক দৰ্শনক বৰ্তমান সংগ্ৰহালয়ত পোৱা যায়, ইন... প্ৰদৰ্শনী , কাৰিকৰী ভ্ৰমণ ইত্যাদি উপলক্ষে থিয়েটাৰ। ইয়াৰ গুৰুত্ব নিহিত হৈ আছে “জ্ঞানৰ গণতান্ত্ৰিকীকৰণ”ৰ সত্যতাত। ই এক প্ৰকাৰৰ “সুযোগৰ সমতা”। পেৰিপেটিক দৰ্শনত সকলোৱে যি জানে, অৰ্থাৎ জ্ঞান সকলোৰে বাবেই জানে!!!